maandag 29 januari 2007

Straffen en belonen

Twee mensen spraken mij in de laatste twee weken aan naar aanleiding van deze blog en vroegen allebei hetzelfde: "zeg, al dat straffen en belonen, is dat wel nodig?"

Ik moet zeggen dat ik de eerste keer de neiging had om me te gaan verdedigen... wat uiteraard niet nodig is, want er wordt niet aangevallen. De tweede keer schoot ik gewoon in de lach en vroeg ik of ze met elkaar gepraat hadden hierover. Ik kreeg van beiden een zeer plechtig "nee!" en ook zijzelf schoten in de lach.

Intussen heb ik erover nagedacht en ik kan niet zeggen dat ik echt het gevoel heb dat we om te beginnen al veel straffen en belonen, laat staan overdadig.

De enige beloning die er te verdienen valt, is later gaan slapen. Alle andere systemen, zoals knikkers of vakjes kleuren, zijn even opzijgeschoven. Beloningen volgen zowiezo nooit op dingen die vanzelfsprekend moeten gebeuren (zoals huiswerk maken) maar eerder op dingen die extra zijn (zoals oefenen op de piano). Soms lassen we een periode in waarin we beloningen geven voor iets dat we systematisch fout zien gaan en waar dus op gewerkt moet worden. Deze duren nooit langer dan 10 dagen, en meestal gaat het daarna véél vlotter.

De enige straf waar we mee werken kun je niet echt een straf noemen; het is eerder een soort van time-out. We zetten ze even uit de situatie (op de trap) om terug tot zichzelf te kunnen komen en objectief na te denken over wat er fout liep. Bij drie keer herhalen van hetzelfde gedrag kunnen ze wel een straf verwachten, waarbij we iets afpakken dat ze echt graag doen, en dan is het te laat voor een gesprek erover; dat moet maar even wachten.

Ik denk dat de vraag die deze mensen zich stelden terecht was, omdat je inderdaad moet opletten met overmatig straffen en belonen en het gevaar loopt dat je niets meer gaat 'eisen' gewoon maar 'omdat het moet'. Dat laatste is óók een voorbereiding op het latere leven, waarin over een aantal punten niet onderhandeld kan worden. Het is net alsof het autoritaire systeem van vroeger heeft plaatsgemaakt voor een onderhandelingssysteem, waar niemand beter van wordt. Misschien zijn we ons daar, in onze 'vrije' opvoedingsstijl van tegenwoordig, niet voldoende van bewust.

4 opmerkingen:

Anoniem zei

Beste adhd-mama,

Ne goeie maat van mij heeft ook adhd. Hij is ondertussen 26, maar ik ken hem al van toen hij iets ouder was dan Wouter. Het was best wel moeilijk zo iemand als vriend te hebben. Ik denk dat je zijn gedrag (toen) een beetje kon vergelijken met Richard van Beauty and the Nerd USA (moest je daar af en toe naar kijken).

In die tijd wisten zijn ouders en onze leraars op school er wel van, maar er werd niets aan gedaan. Gelukkig is hij van zijn eigen heel slim. Alle kinderen van de klas waren jaloers (ik ook) dat hij nooit iets moest doen voor school en toch de eerste van de klas was. En hij kon de klas op stelten zetten, want hij was toch de 'teacher's pet', vanwege zijn punten.

Zijn ouders waren nochtans heel streng. Wanneer wij bij hem gingen spelen, was hij percies iemand totaal anders.

Toen we ongeveer in het 5e middelbaar zaten, kwamen de problemen. Zijn eigen intelligentie werd ingehaald door het niveau van de leerstof. Hij moest plots de discipline krijgen om te studeren voor school en dat had hij nooit geleerd.

Dat jaar is hij veel veranderd. Het is ook sindsdien dat wij betere vrienden zijn geworden. Het was het beste dat hem kon overkomen, vertelt hij nu. Het was voor de eerste keer dat hij zelf consequenties leerde inzien. Daarvoor straften zijn ouders zijn gedrag altijd op een heel directe manier af, zodanig dat hij zelf niet altijd begreep waarom. Nu kon hij leren uit zijn fouten, iets wat hem als kind ontnomen was onder het mom van 'Hij heeft adhd, vandaar...'.

Ik zeg dit dus omdat ik merk uit je blogs dat je veel bezig bent met symptomen aan te pakken. Vroeg of laat gaat Wouter toch onafhankelijk moeten worden van jou of van medicatie en hij heeft het nog niet geleerd.

Ik lees dat je hem beloont als hij oefent voor piano. Ik denk dat je hem beter beloont (met iets meer dan) als hij een goed rapport (of zo, ik weet niet hoe dat gaat) heeft van zijn pianoklas.

Ik lees ook dat je je ander zoontje in Wouter's bijzijn anders (of helemaal niet) bestraft voor dezelfde dingen. Wouter gaat dit verkeerd begrijpen. Hij weet wel dat hij adhd heeft en dus iets actiever is, maar je moet hem toelaten dit leren te controleren.

Mijne maat heeft nog altijd adhd en soms schijnt daar nog iets van door, maar hij zegt dat hij zich genezen voelt, niet fysisch, want dat kan niet, maar mentaal. Hij heeft een manier gevonden om het te onderdrukken. En dat is niet omdat hij strenge ouders had, want als die er niet waren, deed hij gewoon voort.

Ik lees ook dat je wil dat de tv uitgaat als hij aan zijn huiswerk bezig is. Hij zal toch moeten leren omgaan met afleiding... En dat hij zelf vindt dat de tv dan uit moet is een beetje gevolg van wat jij hem geleerd hebt. Je kan niet altijd dingen indirect blijven bestrijden.

Ik vind het heel knap dat jullie veel aandacht eraan besteden, want dat is niet zo vanzelfsprekend. Mijne maat werd door de meeste gewoon als een buitenbeentje en een aansteller bezien (door mij ook, hoor) en in die tijd geloofden de meesten nog niet echt in adhd enzo. Het is goed dat jullie aannemen dat het een medisch probleem is en dat je weet dat jullie als ouders door jullie opvoeding er iets aan kunnen doen.

Veel succes

ADHD-mama zei

Vandaag de dag is het inderdaad wat makkelijker omdat men nu eenmaal al veel meer weet over ADHD. Maar het is goed dat je je naar ons toe vragen stelt bij het resultaat van onze aanpak over lange termijn. Want dat verliezen we toch soms uit het oog. Bedankt voor je bedenkingen!

ADHD-papa zei

Beste Anonymous,

Allereerst bedankt voor je intresse, maar vooral je input als vriend van een ADHD schatten we enorm naar waarde.

Graag enkele bedenkingen bij je comment.

Ik denk persoonlijk niet dat we enkel en alleen bezig zijn de gedrag/symptomen te (be)straffen of om Wouter een geweten te schoppen.

Zijn gedrag heeft een effect op iedereen in dit gezin en net zoals in het echte leven rondom ons draait het leven (spijtig genoeg misschien) om regels en afspraken om niet in een totale chaos uit te monden. Dit is nog meer merkbaar in een kleine mini-maatschappij die we 'ons gezin' noemen.

Onze ultieme wens is dat wouter zich zal/kan ontplooien tot een volwaardige volwasenne die meedraait in het midden van zijn leefwereld, niet als centrum én ook niet aan de rand ervan, maar tussen zijn vrienden/kenissen/collega's/enz.

Spijtig genoeg is het nog altijd zo dat tussen nu (9 jaar oud) en de komende 10 a 15 jaar de basis gelegd word om te worden tot wie je bent én wie je kan worden, zowel op emotioneel als op professioneel vlak.

Wat ik in ieder geval hoop is dat iedereen tussen de regels kan lezen dat we ongelooflijk veel houden van beide onze kinderen, of ze nu AHD hebben of niet, of ze nu gehoorzaam zijn of niet. Liefde is onvoorwaardelijk, maar men kan nu eenmaal moeilijk een blog vullen met een aansluitende liefdesverklaring aan je kinderen. Wat wel wél willen schetsen is hoe het leven is met een ADHD kind, zowel uit het oogpunt van een ADHD-ouder als een ADHD-kind. Wie weet, misschien wordt Wouter nog fulltime co-auteur van onze blogs, ongecensureerd natuurlijk ;-)

Nog een laatste nuance over het straffen van Pieter.

Ik heb niet het idee dat we Pieter anders of helemaal nie tstraffen voor dezelfde dingen, maar misschien ziet mijn vrouw dat anders. Pieter en Wouter zijn 2 verschillende karakters, maar wat ze wél gemeen hebben is hun dominantie. Het enige verschil hierin is (nu nog) dat Wouter 9 is en Pieter nog maar 4. Die balans ligt nog volledig in Wouters voordeel, maar ook dat zal veranderen.

Om de lont uit hun kruit/ruzie te halen worden ze soms/vaak samen gestraft. Het is extreem moeilijk om in te schatten wie de aanstoker is van ruzies die vrij escaleren tot geroep, getrek en geduw. Hen afkoelen en hen het opnieuw nuchter laten bekijken isdan onze opzet. Lukt dat? Nee, niet altijd. Pieter kan en wil wel al eens toegeven waar het mis ging, voor Wouter is dat moeilijker en daarom wordt hij, in zijn ogen, vaak voor dingen meegestraft waar hij (weeral in zijn ogen) geen oorzaak aan heeft. Opnieuw, het is moeilijk om hier eerlijkheid in te vinden voor hem alhoewel die er wel is!

Toch is er licht aan het einde van de tunnel. Pieter wordt ouder, leert razendsnel bij en zal wel dé manier vinden om én zijn zin te krijgen én Wouters ideeën te volgen in hun spel. Wouter vindt nu Pieter (soms) nog zijn irritante kleine broertje, maar Pieter kijkt enorm naar hem op. Laat ons hopen dat het laatste stand houdt en het eerste afslijt!

Anoniem zei

hoi
ik heb zelf twee kinderen met adhd.
ik heb zelf ook adhd mijn man ook.
wij zijn erg gebaat bij regels rust en reinheid de drie r. wij werken met een dagstructuur. En dat gaat goed. Onze kinderen volgen elkaar op met leeftijd 7 en 8jaar. Dus verschil in straffen zie je niet. Ik snap heel goed dat je een kind van vier anders straft dan een kind van 9 jaar oud.Regels zijn er nodig om te kunnen funcioneren net wat de vader zegt het gedrag heeft effect op het hele gezin. Te streng zijn is uiteraard niet goed maar je moet het proberen in evenwicht tehouden en uit proberen wat werkt voor jullie. Zo werkte het beloningssysteem bij ons niet want ze waren lief tot dat ze wat hadden wat ze wilden en daarna gingen ze gewoon door met hun gedrag. Nu praat ik er met hun over en leg ze uit waarom ik ze even apart zette. Mijn kinderen slikken geen medicatie. Maar wat mij is opgevallen is dat je moet kijken wat er voor jullie gezien goed werkt en vooral probeer het eens met elkaar te zijn in de opvoeding. Wat ik mijn kinderen ook heb geleerd is niet gelijk te roepen als er iets fout gaat ik heb adhd. Je kunt er mee leren omgaan en er valt goed mee televen.
Nog even voor die mevrouw van die kameraad van 26 jaar oud adhd verschijnselen nemen af naarmate je ouder wordt google maar is naar volwassenen met adhd. Dit komt omdat je bewuster wordt van jezelf en jezelf beter met je gedrag om leert gaan vaak blijven er wel problemmen van adhd omhoog komen en de een kan er wat mee en de andere is wat extra therapie nodig.
Missc hien heeft mijn verhaal wat geholpen nogmaals probeer de opvoeding op elkaar af te stemmen. Dat als de ene nee zegt moet de ander ook nee zeggen. EEn als u oneens met elkaar bent probeer dan dat niet te bespreken waar kind bij is. Maar denk dat jullie wel op een lijn liggen ik heb veel aan het belgische boekje ''Zit stil'' gehad. Mischien wat voor jullie.
ik ben dol op mijn kinderen en trots als ik zie hoe ze met hun adhd hebben leren omgaan. Het zal misschien ook te maken hebben dat ik zelf adhd heb dat ik vaak begrijp waarom ze iets doen op die manier en me dus kan in lev en en dus goed kan uitleggen waarom zoiets beter niet kan gebeuren.
Maar goed iedereen vind zijn eigen weg en ik denk jullie vast ook wel.NOg klein tipje mijn kinderen werden nogal druk van veel kleurstoffen en te veel suiker. Ik gebruik dit met hun in mate ook met videospelletjes etc in tijdschema's Misschienideetje maar je moet echt kijken wat voor jullie zelf werkt.hopelijk heb je er wat aan en Veel succes.
groetjes linda